• Kobiety Biznesu
  • Kobiety Showbiznesu
  • Ikony
  • Warto odwiedzić
  • Warto mieć
  • Biznes
  • Newsy
  • Kontakt
  • Regulamin
Sukces jest kobietą!
  • Kobiety
    • Gabriela Kośmider: Pogoda ducha zawsze mi pomaga
    • Aleksandra Strzelec: Dostajemy to, co sami dajemy innym ludziom
    • Mentorka raportu BIZNES SIĘ NIE PODDAJE o sile Kobiet
    • Biznes się nie poddaje: Dociekliwość rozwija świadomość
    • EWA GÓRSKA: Palestyna jest kobietą
    • Kobiety Showbiznesu
    • Kobiety Biznesu
    • Ikony
  • Biznes
    • Biznes się nie poddaje: Pomoc innym napędza mnie do działania!
    • Mentor projektu BIZNES SIĘ NIE PODDAJE: Darek Chornicki
    • Biznes się nie poddaje: Odpowiedzialność, odwaga i pasja!
    • Kogo będą szukać w tym roku pracodawcy?
    • Dominika Flaczyk: Czyste intencje są najważniejsze
    • W teorii
    • W praktyce
  • Dla Ciebie
    • Co powoduje nadmierne skażenie środowiska?
    • Tkanka tłuszczowa dobra dla seniora
    • Rak jajnika: najważniejsze informacje
    • Podwyższone ciśnienie: powód do niepokoju?
    • Jak dbać o skórę, by najdłużej była młoda
    • Moda
    • Design
    • Zdrowie
    • Uroda
  • Warto
    • Trzeba zaszczepić 70 proc. społeczeństwa, by powstrzymać pandemię
    • Coraz więcej dzieci doświadcza kryzysów psychicznych
    • Wyśpiewaj sobie zdrowie!
    • Akademia Mistrzów: Maciej Maniewski i alfabet profesjonalizmu
    • Recepta na zdrowe małżeństwo
    • Warto mieć
    • Warto odwiedzić
    • Warto przeczytać
  • Newsy
    • Materializm szkodzi młodzieży
    • Feminatywy: Jak ich używać poprawnie?
    • Niezwykłe wydarzenie w życiu Macieja Maniewskiego!
    • Czy wszyscy mamy jakieś mutacje genetyczne?
    • Miłość, epigenetyka, dom wpływają na to, jak kochamy
    • Wydarzenia
    • Ciekawostki
  • Więcej
    • Kontakt
    • Regulamin
  • Facebook

  • RSS

Ikony

Niepokorne tworzą historię

Niepokorne tworzą historię
Aneta Zadroga
Aneta Zadroga
5 czerwca 2020

Myśmy siedzieli [w więzieniu], a one rozkręcały cały ruch protestu w naszej obronie. Rosła fala listów, nowi ludzie zgłaszali się do pracy. Okazało się, że możemy spokojnie siedzieć, bo ruch nie tylko nie zamarł, ale zaktywizował się i ośmielił – pisał Jacek Kuroń w „Gwiezdnym czasie”.

„Bez kobiet nie byłoby opozycji. Były organizatorkami, redaktorkami, kolporterkami, łączniczkami, dbały o bezpieczeństwo ukrywających się, pracowały w podziemnych drukarniach i strajkowały. Gdyby nie one, dawny system by nie upadł” – podkreślają Agnieszka Grzybek i Anna Czerwińska z Fundacji STER – kuratorki nowej wystawy plenerowej Domu Spotkań z Historią organizowanej w ramach obchodów rocznicy wyborów 4 czerwca 1989 roku.

Opowieść o roli i udziale kobiet w opozycji z czasów PRL tworzą zdjęcia, dokumenty oraz portrety wybranych opozycjonistek reprezentujących różne etapy ich działalności: czasy KOR-u, strajki sierpniowe, tworzenie niezależnej prasy, organizowanie podziemia i stan wojenny.

„Naszą opowieść zaczynamy od roku 1976, kiedy powstaje Komitet Ochrony Robotników. Pokazujemy zarówno kobiety-opozycjonistki (kobiety KOR-u, Solidarności), jak i kobiety-robotnice, biorące aktywny udział w manifestacjach i strajkach. To one harowały na trzech etatach: pracowały w fabrykach i w domu, stały od świtu w kolejkach i zdesperowane organizowały strajki głodowe, o których dziś mało kto pamięta. Wszystkie one są wzorem niepokorności. Odkryciem dla mnie było to, że w momentach najbardziej dramatycznych dla opozycji – tę opozycję ratowały kobiety” – mówi Agnieszka Grzybek.

Komitet Obrony Robotników zrodził się z niezgody na tortury i represje wobec robotników uczestniczących w protestach w czerwcu 1976 roku. W zdominowanej przez mężczyzn organizacji ważną rolę odegrały kobiety. Kiedy w lipcu w warszawskim sądzie pojawiła się grupka inteligentów, aby wesprzeć sądzonych robotników i ich rodziny, to właśnie one przełamały pierwsze lody. Podeszły do czekających pod salą rozpraw żon i matek robotników i zaoferowały pomoc. Z kolei w 1977, gdy aresztowano większość członków KOR-u, przejęły stery i zorganizowały pracę. Do ich zadań należało m.in. pomoc prawna, materialna i lekarska dla prześladowanych, nagłaśnianie przypadków łamania praw człowieka i praw pracowniczych. Spośród członkiń KOR-u należy wymienić: Anielę Steinsbergową, Zofię Romaszewską, Halinę Mikołajską, Grażynę Kuroń, Ankę Kowalską, Marię Wosiek.

Gdyby nie Anna Walentynowicz, Alina Pienkowska, Ewa Ossowska i Henryka Krzywonos strajk w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 roku skończyłby się po trzech dniach i prawdopodobnie nie przeistoczyłby się w ruch społeczny NSZZ Solidarność. Kiedy w 1981 roku w sklepach brakowało podstawowych produktów, kobiety wyszły w tzw. marszach głodowych na ulice miast, m.in. Łodzi, a w Żyrardowie zorganizowały trzytygodniowy strajk.

Kobiety stanowiły trzon wielu redakcji. Drukowały i redagowały niezależną prasę (m.in. Helena Łuczywo, Joanna Szczęsna, Ludwika Wujec, Irena Wóycicka, Ewa Milewicz, Anna Bikont, Anna Dodziuk, Krystyna Starczewska), a po wprowadzeniu stanu wojennego i internowaniu przywódców „Solidarności” zaczęły organizować podziemie. Na Mazowszu Ewa Kulik zorganizowała siatkę łączności i była odpowiedzialna za bezpieczeństwo przywódców regionu, Ewa Milewicz stworzyła bank informacji o mieszkaniach dla potrzeb podziemnej działalności. We Wrocławiu podziemne struktury „Solidarności” współtworzyła Barbara Labuda. Z kolei kobiety z „Solidarności Walczącej” zbudowały struktury drukarskie i wyspecjalizowały się w organizowaniu druku podziemnych wydawnictw. Wśród nich ważną rolę odegrały Zofia Maciejewska i Barbara Sarapuk.

PHOTO: EAST NEWS/WOJTEK LASKI
Proces organizatorow Radia Solidarnosc w Sadzie Warszawskiego Okregu Wojskowego. Warszawa, 17.02.1983 N/Z: (od lewej) mec. Jan Olszewski, Zbigniew Romaszewski, Zofia Romaszewska, mec. Stanislaw Szczuka.
Trial of founders of „Solidarity” pirate radio. Warszawa, POLAND – 17/02/1983
Pictured: (L-R) advocate Jan Olszewski, Zbigniew Romaszewski, Zofia Romaszewska, advocate Stanislaw Szczuka.

Działalność opozycyjna kobiet nie zwalniała ich z obowiązków zajmowania się domem i wychowywania dzieci. Nie chroniła ich również przed szykanami, inwigilacją, przesłuchaniami, aresztowaniami czy pogróżkami pod ich adresem i ich bliskich.

„Uderzające dla mnie jest to, że te kobiety bardzo dużo ryzykowały, ponosiły za swoje zaangażowanie wysoką cenę i w zasadzie nie chciały nic w zmian. Uważam, że gdyby kobiety częściej występowały w podręcznikach historii i na mównicach, nasz świat wyglądałby dużo lepiej” – mówi Anna Czerwińska.

W lutym 1989 przy „okrągłym stole” zasiadają tylko dwie kobiety: Grażyna Staniszewska ze strony solidarnościowej i prof. Anna Przecławska ze strony rządowej. Łącznie w obradach uczestniczyły 32 kobiety ze strony solidarnościowej i 23 kobiet ze strony rządowo-koalicyjnej. Po pierwszych częściowo wolnych wyborach 4 VI 1989 o mandat posłanek ubiega się 219 kobiet (12 procent). W nowym Sejmie są 62 posłanki (13,5 procent). Olga Krzyżanowska i Teresa Dobielińska-Eliszewska zostają wicemarszałkiniami. W Senacie, w którym opozycja zdobywa 99 procent, zasiada tylko 7 kobiet (7 procent).

Kuratorki: Anna Czerwińska i Agnieszka Grzybek

Projekt graficzny: Studio UL [Karolina Sosnowska i Ewa Engler-Herer]

Organizator: Dom Spotkań z Historią

Fot. 1 Alina Pienkowska podczas II Krajowego Zjazdu NSZZ „Solidarność” w Gdańsku w kwietniu 1990 roku. Fot. Mieczysław Michalak, zbiory Ośrodka KARTA.

Fot. 2 Anna Walentynowicz podczas strajku w sierpniu 1980 roku w Stoczni Gdańskiej. Fot. Witold Górka, zbiory Ośrodka KARTA.

Fot. 3 Marsz głodowy w Łodzi, 30 VII 1981. Fot. ze zbiorów Instytutu Pamięci Narodowej.

Fot. 4 Podziemna drukarnia „Solidarności Walczącej” we Wrocławiu, 1983. Od lewej Maryla Rybarska i Ludwika Ogorzelec. Fot. NAF Dementi, zbiory Archiwum Ośrodka Pamięć i Przyszłość.

Fot. 5 Proces organizatorów Radia „Solidarność” w Sądzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego, 17 II 1983. Od lewej: mec. Jan Olszewski. Zbigniew Romaszewski, Zofia Romaszewska, mec. Stanisław Szczuka. Fot. East News/ Wojtek Laski.

Fot. 6 Ewa Kulik z portretem z wystawy „Niepokorne 1976-1989”. Fot. Robert Olszański

Wystawa plenerowa

NIEPOKORNE 1976–1989

6.06–26.06.2020

Skwer ks. Jana Twardowskiego na rogu Krakowskiego Przedmieścia i Karowej

Organizator: Dom Spotkań z Historią

Related Itemshistoriahistoria Polskikobietykobiety w opozycjiPolecanewalka o niepodległość
Ikony
5 czerwca 2020
Aneta Zadroga
Aneta Zadroga

Zafascynowana możliwościami, jakie stwarzają dziś media. Wieloletnia dziennikarka i publicystka Gazety Wyborczej, zawodowo zainteresowana tematami gospodarczymi, jak również społecznymi.

Related Itemshistoriahistoria Polskikobietykobiety w opozycjiPolecanewalka o niepodległość

More in Ikony

EWA GÓRSKA: Palestyna jest kobietą

Edyta Nowicka15 stycznia 2021
Read More
Pierwsza Polka w aptece

Antonina Leśniewska: Rewolucjonistka w aptece

Anna Chodacka-Penier2 grudnia 2020
Read More

Leni Riefenstahl: Geniuszka kamery i kina

Aneta Zadroga1 grudnia 2020
Read More

Zaha Hadid: Odebrała mężczyznom monopol na architekturę

Michal Karas30 listopada 2020
Read More

Vivienne Westwood: Niepowtarzalna siła mody

Sylwia Cukierska27 listopada 2020
Read More

To one zmieniają świat: przeczytaj historie niezwykłych Bohaterek

Anna Chodacka-Penier26 listopada 2020
Read More

Delfina Potocka: Najwspanialsza muza romantyzmu

Dagna.Starowieyska25 listopada 2020
Read More

Polska super agentka: szpieg doskonały

Anna Chodacka-Penier23 listopada 2020
Read More

Światowa królowa burleski

Kalina Samek20 listopada 2020
Read More
Scroll for more
Tap

Polecane

  • Biznes się nie poddaje: Pomoc innym napędza mnie do działania!
    W praktyce21 stycznia 2021
  • Mentor projektu BIZNES SIĘ NIE PODDAJE: Darek Chornicki
    W praktyce19 stycznia 2021
  • Biznes się nie poddaje: Odpowiedzialność, odwaga i pasja!
    W praktyce14 stycznia 2021

Facebook

Copyright © 2015 PressFactory Sp. z o.o., Stworzone przez G-marketing Regulamin

Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Rozumiem Dowiedz się więcej
Prywatność i polityka ciasteczek

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled

Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.

Non-necessary

Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.