• Kobiety Biznesu
  • Kobiety Showbiznesu
  • Ikony
  • Warto odwiedzić
  • Warto mieć
  • Biznes
  • Newsy
  • Kontakt
  • Regulamin
Sukces jest kobietą!
  • Kobiety
    • Mirella poziom
      Mirella Piwiszkis w kampanii #JestemPewna!
    • Sylwia Mokrysz poziom
      Sylwia Mokrysz: Witamy w kampanii społecznej #JestemPewna!
    • Donata3POZIOM
      Donata Ignaszak: Firma rodziną i zespołem silna!
    • Wioletta fbPOZIOM
      Wioletta Żurek: Tworzę naturalne smaki!
    • Marzena Kulesza poziom glowne
      Marzena Kulesza: Warto się uśmiechać!
    • Kobiety Showbiznesu
    • Kobiety Biznesu
    • Ikony
  • Biznes
    • praca ikona
      Czego szukają pracodawcy u kandydatów?
    • KrystynaSzeja poziom
      Krystyna Szeja dołącza do kampanii #JestemPewna!
    • koktajk spk
      Sieć Przedsiębiorczych Kobiet zaprasza na dwa wydarzenia!
    • wakacje poziom RenataZ
      Jak przedsiębiorcy spędzają wakacje? Raport portalu PolecanyBiznes.pl
    • Monika Chajecka poziomback
      Monika Chajęcka: Realizuję się na wielu płaszczyznach!
    • W teorii
    • W praktyce
  • Dla Ciebie
    • zdrowie cukier ikona1 123nowe
      Niewyspane nastolatki jedzą więcej cukru
    • ikona123kobieta.uroda4
      Wirtualne obcowanie ze sztuką poprawia jakość życia
    • MaciejM poziom
      Pielęgnacja włosów po lecie by Maniewski
    • warzywa123male
      Warzywa na drugie śniadanie
    • ikona123zdrowie.sport .kobieta
      Chirurgia plastyczna piersi a zdrowie
    • Moda
    • Design
    • Zdrowie
    • Uroda
  • Warto
    • zwierzeta fot.PAP
      Przyroda traci coraz więcej zasobów
    • libia
      Polska Misja Medyczna pomoże mieszkańcom Libii
    • etiopia
      Najkrwawsza wojna ostatnich lat? To nie Ukraina ani Syria
    • 47894681 l 1
      Robimy za mało, by powstrzymać suszę
    • Tunel29 okladka
      Wydawnictwo Insignis poleca „Tunel 29”!
    • Warto mieć
    • Warto odwiedzić
    • Warto przeczytać
  • Newsy
    • las2 n
      Naturalne procesy regeneracji lasów
    • libia
      Pomoc dla powodzian z Libii
    • 08 szlak do Chatki Zima
      Kiedy zniknie polski biegun zimna?
    • przyjaciółki
      Boimy się globalnego ocieplenia?
    • maroko
      Trzęsienie ziemi w Maroku. Czego potrzebują ofiary?
    • Wydarzenia
    • Ciekawostki
  • Więcej
    • Kontakt
    • Regulamin
  • Facebook

  • RSS

Ciekawostki

Czy uczucie wstrętu wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości?

Czy uczucie wstrętu wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości?
Karolina Nowakowska
17 marca 2022

Uczucie wstrętu zwiększa szanse na to, że czyjeś osądy moralne będą bardziej surowe – potwierdzili psychologowie z Wrocławia i Lublina. Aby to sprawdzić, ankietę o dylematach moralnych przeprowadzili… w pobliżu śmietnika, w którym wylali śmierdzący środek odstraszający dziki. „Osądy etyczne, które wydajemy, nie muszą być racjonalne” – komentuje dr hab. Michał Białek.

„Myślimy, że jesteśmy racjonalni w naszych osądach moralnych. A okazuje się, że część z tych osądów jest kompletnie wzięta z sufitu. To, że potrafię po fakcie usprawiedliwić, dlaczego daną postawę uważam za etycznie słuszną, nie znaczy, że bazuje ona na faktach” – komentuje psycholog moralności dr Michał Białek z Uniwersytetu Wrocławskiego.

Czy słusznym jest poddanie schwytanego zamachowca torturom, żeby dowiedzieć się, czy podłożył gdzieś kolejną bombę? Czy lekarz powinien podać chorym nowy lek, którego skutki uboczne doprowadzą do śmierci części osób, ale jednak większości chorych uratuje życie? Czy gdyby była możliwość podróży w czasie, etycznym byłoby zabicie Hitlera, zanim dojdzie do władzy? Albo – analogicznie – zabicie osoby, która dopiero w przyszłości porwie dziecko dla okupu?

Polscy psycholodzy przed takimi dylematami stawiali badanych w sprytnie zaaranżowanym eksperymencie. Ankieter bowiem zaczepiał przechodniów stojąc niedaleko śmietnika, z którego unosił się bardzo brzydki zapach. A konkretnie był to smród środka odstraszającego dziki, który naukowcy wcześniej tam wylali. W swoich badaniach psycholodzy chcieli bowiem sprawdzić, czy uczucie wstrętu (wywołane czynnikiem z zewnątrz) wpłynie w jakiś sposób na wybory moralne badanych.

DZIKOŚĆ SERCA

Okazało się, że osoby, które w ramach badania zadeklarowały większy poziom wstrętu, były bardziej surowe w swoich ocenach moralnych. Zwracały więc większą uwagę na to, by etyczna była droga do celu (cel nie uświęca środków – podejście deontologiczne), zamiast szacować odległe w czasie zyski i straty danego czynu (podejście utylitarystyczne). Osoby, które odczuwały wstręt były więc bardziej skłonne sądzić, że: nie należy torturować zamachowca, nie można podać ratującego życie leku o groźnych skutkach ubocznych ani zabijać kogoś niewinnego, by nie dopuścić go do wyrządzenia zła.

Nie można powiedzieć jednak, że osoby badane w smrodliwym otoczeniu podejmowały inne decyzje moralne niż pozostałe. Kluczowym czynnikiem był deklarowany przez samego badanego poziom wstrętu. Bo nie każdy, kto wąchał środek przeciw dzikom zareagował wstrętem. Badania (są one potwierdzeniem i doprecyzowaniem wyników wcześniejszych już badań dotyczących wstrętu i moralności) ukazały się w czasopiśmie Social Psychological and Personality Science.

SMRODEK DYDAKTYCZNY

Dr hab. Białek wyjaśnia, jak to możliwe, że wstręt związany ze smrodem może zmienić podejście do tego, co etyczne, a co nie. „Do zapachów szybko się przyzwyczajamy i przestajemy je zauważać. Wstręt wywołany przez brzydki zapach może jednak w nas ciągle pozostawać” – mówi. Jeśli zaś ktoś nie zdaje sobie sprawy, skąd w nim ten wstręt się bierze, to często szuka przyczyny w sobie samym np. w informacjach, które przetwarza – w przypadku badanych były to scenariusze moralne. „Badany wnioskował więc, że wstręt wzbudzają w nim zachowania, o których czyta. A przez to bardziej był skłonny uznać je za niemoralne” – tłumaczy proces Michał Białek.

SKLEPY CYNAMONOWE

Wyjaśnia, że mechanizm związany z działaniem zapachu na uczucia wykorzystuje się już od dawna w marketingu. W niektórych sklepach – np. z ubraniami – rozpylane są przyjemne zapachy. Czujemy tę woń, kiedy wchodzimy, ale potem o niej zapominamy. „A bodziec cały czas działa i przyjemnie nas pobudza. Przez to zaś jest szansa, że nasze przyjemne pobudzenie przypiszemy ubraniom, które oglądamy” – wyjaśnia psycholog.

I dodaje: „Badania pokazują, że najpierw mamy intuicję, a dopiero potem poszukujemy argumentów, żeby przekonać samych siebie, że to słuszne”.

NIEMORALNA PIŻAMA

Psychologów moralności zastanawia, jak ludzie ustalają, co jest dobre, a co złe. „Wydawałoby się, że najprostszym podejściem byłoby uznawać za złe to, co szkodzi innym. Ale tak nie jest. Na moralność składa się bowiem wiele różnych spraw” – mówi. Zwraca uwagę, że ludzie czują, że nie za bardzo etyczna jest kradzież, ale i… przyjście w piżamie do pracy. „Gdyby jednak spytać ludzi dlaczego piżama ich oburza – mają problem, żeby to racjonalnie wyjaśnić” – mówi dr Białek. I dodaje, że w tym przypadku za naganne uważamy nie to, co czyni innym krzywdę, ale to, co łamie konwencje społeczne.

EWOLUCJA WOLNIEJSZA NIŻ POSTĘP WIEDZY

Naukowiec tłumaczy, że moralność ma swoje źródła w przeszłości ewolucyjnej. „W społeczeństwach, gdzie jest dużo zagrożeń, dużo nieznanego, warto było polegać na rzeczach już sprawdzonych, robionych od dawna, aby się chronić przed niebezpieczeństwem” – mówi naukowiec. I tłumaczy, że kiedy było dużo chorób, a nie było jak ich leczyć, ludzie mieli tendencję, by nie jeść i nie dotykać tego, co obrzydliwie pachnie i wygląda, czy np. unikać obcych ludzi – aby chronić się przed chorobami czy śmiercią. A wstręt to emocja, która tym wyborom towarzyszyła.

„To był mechanizm adaptacyjny, który był przydatny kiedyś, kiedy wiedza o świecie była ograniczona. Teraz jednak ten mechanizm zaczyna szwankować. Wiele z tego, co było postrzegane jako ryzyko, ryzykiem w świetle badań naukowych wcale nie jest” – mówi psycholog. Ufanie wstrętowi wyprowadzać nas może więc czasem na manowce.

HOMOSEKSUALIZM I GMO

Dr Białek powołuje się na badania, z których wynika, że niechęć wobec osób homoseksualnych u niektórych powodowana może być właśnie uczuciem wstrętu. „U niektórych osób seks homoseksualny wzbudza wstręt, a przez to uznają one gejów za osoby niemoralne” – wskazuje naukowiec. I dodaje, że potem osoby te próbują racjonalizować swoje osądy – mówiąc np. że geje są niemoralni, bo np. niszczą tradycyjną rodzinę.

„Nie jest więc tak, że najpierw pojawia się myśl, że +geje niosą ryzyko dla rodziny+ i dlatego pojawia się wobec nich wstręt. Jest raczej odwrotnie: najpierw nie lubię gejów, a potem znajduję argumenty, żeby się usprawiedliwić, dlaczego kogoś nie lubię” – tłumaczy dr Białek.

Dodaje, że podobnie rzecz ma się np. z niechęcią do GMO. „Pokarm, w którym jest coś sztucznie zmienionego, może odstręczać. I stąd jedzenie go zaczyna być postrzegane jako niemoralne” – opowiada.

Mechanizm wstrętu pozwalał więc kiedyś ludziom dość efektywnie poruszać się w świecie. Pomagał unikać jedzenia zepsutych pokarmów, dotykania jadowitych zwierząt i kontaktu z chorymi osobami. „To działało dobrze przez wieki, więc zostało mocno w nas wmontowane. Ale teraz, kiedy warunki przetrwania się zmieniły, nie musi to być jedyny wyznacznik oceniania zachowań. Jeśli osoby homoseksualne lub o odmiennym kolorze skóry uważam za odpychające, to nie znaczy, że one są gorsze. I że to uczucie powinno kierować moimi sądami moralnymi” – kończy naukowiec.

PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala, lt/ ekr/

Related Itemsludzieocena sytuacjiodczuciareakcjeuczuciawstrętzachowania
Ciekawostki
17 marca 2022
Karolina Nowakowska

Wolontariuszka, dziennikarka, społeczniczka. Zafascynowana podróżami i ludźmi, którzy zawsze mają ciekawą historię do opowiedzenia.

Related Itemsludzieocena sytuacjiodczuciareakcjeuczuciawstrętzachowania

More in Ciekawostki

las2 n

Naturalne procesy regeneracji lasów

Dagna.Starowieyska25 września 2023
Read More
08 szlak do Chatki Zima

Kiedy zniknie polski biegun zimna?

Julia Nieznalska20 września 2023
Read More
przyjaciółki

Boimy się globalnego ocieplenia?

Karol Pisarski18 września 2023
Read More
AK 3 morze

Zniknięcie raf oznaczałoby globalną katastrofę

Magda Dzik-Kordas14 września 2023
Read More
ilustracja burza PAP

Burza w mieście też niebezpieczna

Magda Nowak13 września 2023
Read More
badacz

Kto i kiedy ufa robotom?

Dagna.Starowieyska8 września 2023
Read More
Ak 3 morze3

Biolodzy: nie dbamy o wodę w środowisku

Edyta Nowicka7 września 2023
Read More
zielony las 3

Zielona ściana w mieście zamiast betonu

Ela Prochowicz6 września 2023
Read More
grzyby Adobe Stock PAP

Niektóre gatunki grzybów mogą zniknąć

Kalina Samek4 września 2023
Read More
Scroll for more
Tap

Polecane

  • praca ikona
    Czego szukają pracodawcy u kandydatów?
    W praktyce26 września 2023
  • KrystynaSzeja poziom
    Krystyna Szeja dołącza do kampanii #JestemPewna!
    W praktyce21 września 2023
  • koktajk spk
    Sieć Przedsiębiorczych Kobiet zaprasza na dwa wydarzenia!
    W praktyce21 września 2023

Facebook

Copyright © 2015 PressFactory Sp. z o.o., Stworzone przez G-marketing Regulamin

Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Rozumiem Dowiedz się więcej
Prywatność i polityka ciasteczek

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT
Go to mobile version