Ostatni artykuł na temat kontroli podatkowej dotyczył zagadnień praw, jakie mamy przed wszczęciem kontroli podatkowej. W dzisiejszym tekście natomiast przedstawię skutki wszczęcia kontroli podatkowej, czyli o tym, jakie mamy prawa i obowiązki, gdy kontrola już się rozpoczęła.
Po pierwsze, kontrola może być wszczęta zarówno przez naczelnika urzędu skarbowego, jak i naczelnika urzędu celno-skarbowego. Kontrola wszczynana przez naczelnika urzędu skarbowego nazywa się kontrolą podatkową. Natomiast kontrola wszczynana przez naczelnika urzędu celno- skarbowego nazywa się kontrolą celno- skarbową. Te dwa typy kontroli dość istotnie różnią się między sobą, stąd dzisiaj skupimy się wyłącznie na specyfice kontroli podatkowej. Celem kontroli podatkowej jest sprawdzenie, czy kontrolowany wywiązuje się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Skąd wiem, że kontrola się rozpoczęła
Kontrola rozpoczyna się poprzez doręczenie kontrolowanemu imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli oraz okazanie legitymacji służbowej. Przedłożenie tych dwóch dokumentów przez kontrolujących rozpoczyna bieg kontroli podatkowej. Czynności kontrolne mogą być podejmowane jedynie przez osoby fizyczne będące pracownikami organu upoważnionego do prowadzenia kontroli, wskazane w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli.
WAŻNE: Nie może mieć miejsca sytuacja, w której w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli zostali wskazani pracownicy organu podatkowego, podczas gdy czynności kontrolne miałyby być faktycznie podejmowane przez innych pracowników tego organu. Upoważnienie powinno zostać doręczone kontrolowanemu, tj. członkowi zarządu lub wspólnikowi, jeżeli jest umocowany do reprezentowania, innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw.
Podatnik ma prawo ustanowić pełnomocnika i jeżeli taki pełnomocnik został ustanowiony, to upoważnienie do przeprowadzenia kontroli powinno zostać okazane temu pełnomocnikowi.
Skąd wiem, jaki jest zakres kontroli
- Zakres kontroli jest określony najpierw w zawiadomieniu o zamiarze wszczęcia kontroli, a następnie w upoważnieniu do przeprowadzenia kontroli. Pamiętajmy, że kontrola może być prowadzona tylko w zakresie wskazanym w upoważnieniu.
- Z kolei określenie zakresu kontroli w upoważnieniu nie może wykraczać poza zakres wskazany w zawiadomieniu o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Ważne dla podatników jest zatem to, by zwracali uwagę na zakres kontroli i udostępniali kontrolującym tylko takie dokumenty, które odnoszą się do tego okresu. Przykładowo, jeżeli kontrola obejmuje prawidłowość rozliczania się z budżetem państwa w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych za 2017 r., to podatnik udostępnia wyłącznie dokumenty odnoszące się do tego okresu. Nie ma prawnych podstaw, aby przedkładać dokumenty dotyczące przykładowo 2016 r. albo 2018 r.
Gdzie kontrola może być prowadzona?
- Czynności kontrolne powinny być prowadzone w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną działalnością. W przypadku, gdy księgi podatkowe są prowadzone lub przechowywane poza siedzibą kontrolowanego, kontrolowany na żądanie kontrolującego obowiązany jest zapewnić dostęp do ksiąg w swojej siedzibie albo w miejscu ich prowadzenia lub przechowywania, jeżeli udostępnienie ich w siedzibie może w znacznym stopniu utrudnić prowadzenie przez kontrolowanego bieżącej działalności.
- Organ kontrolujący nie może dowolnie ustalać miejsca prowadzenia kontroli. Prowadzenie kontroli w miejscu przechowywania ksiąg może nastąpić w wyjątkowych przypadkach. Co do zasady bowiem, czynności kontrolne powinny być przeprowadzone w siedzibie kontrolowanego, a kontrolowany ma obowiązek przedstawienia ksiąg podatkowych w swojej siedzibie.
- Ponadto, czynności kontrolne mogą być przeprowadzane za zgodą kontrolowanego również w siedzibie organu podatkowego, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub kontrolowany zrezygnował z uczestniczenia w czynnościach kontrolnych.
- Czynności kontrolne powinny być prowadzone w godzinach prowadzenia działalności, a w przypadku skrócenia w toku kontroli czasu prowadzenia działalności – mogą być prowadzone przez 8 godzin dziennie.
Jak długo może trwać kontrola podatkowa?
Organy nie mogą równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy. Jeżeli działalność gospodarcza przedsiębiorcy jest już objęta kontrolą innego organu, kontrolujący powinien odstąpić od podjęcia czynności kontrolnych oraz może ustalić z przedsiębiorcą inny termin przeprowadzenia kontroli.
Organ podatkowy ma obowiązek zakończyć kontrolę bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie wskazanym w upoważnieniu.
Czas trwania kontroli podatkowej nie może przekraczać w jednym roku kalendarzowym:
-
w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych;
-
w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych;
-
w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych;
-
w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.
Należy pamiętać, że czas kontroli to tylko ten okres, w którym kontrolujący faktycznie przebywają w kontrolowanym przedsiębiorstwie, więc z czasu trwania kontroli należy wyłączyć czynności podejmowane poza siedzibą kontrolowanego przedsiębiorcy.
Organ ma obowiązek zawiadomić kontrolowanego na piśmie, o każdym przypadku niezakończenia kontroli w terminie wskazanym w upoważnieniu wraz z podaniem przyczyny przedłużenia i wskazaniem nowego terminu jej zakończenia.
Czy czynności kontrolne muszą być przeprowadzane w obecności kontrolowanego podatnika?
Czynności kontrolne muszą być dokonywane w obecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub pełnomocnika, chyba że kontrolowany zrezygnuje z prawa uczestniczenia w czynnościach kontrolnych.
Na wypadek nieobecności w czasie kontroli, kontrolowany jest obowiązany ustanowić pełnomocnika, jeżeli nie ustanowił pełnomocnika ogólnego lub szczególnego.
Możliwe jest zatem, aby kontrolowany nie uczestniczył bezpośrednio w czynnościach kontrolnych, a ustanowił pełnomocnika, który będzie go zastępował podczas kontroli podatkowej i będzie brał udział we wszystkich czynnościach kontrolnych.
Czynności kontrolne prowadzone powinny być w formie pisemnej, zgodnie z zasadą pisemności. Kontrolujący powinien kierować do kontrolowanego wszelkie żądania przedstawienia dokumentów, czy wyjaśnień na piśmie.
Pamiętajmy, że mamy prawo żądać od kontrolujących, aby wszelkie pytania zadawali nam na piśmie. Zdarza się, że jest to konieczne, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie jesteśmy pewni, albo nie rozumiemy pytań kontrolujących.
Czego nie mogę, gdy kontrola zostanie rozpoczęta
Wszczęcie kontroli podatkowej wywołuje określone skutki dotyczące praw i obowiązków podatnika. Przykładowo z momentem wszczęcia kontroli podatkowej podatnik nie ma możliwości złożenia wniosku do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie interpretacji przepisów prawa podatkowego w zakresie, w jakim odbywa się kontrola podatkowa. Organ podatkowy uprawniony jest do zażądania wyjawienia majątku, który może być przedmiotem hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego.
WAŻNE: Najistotniejsze jest jednak to, że z momentem wszczęcia kontroli podatkowej, podatnik traci możliwość złożenia skutecznej korekty deklaracji podatkowej do czasu zakończenia kontroli.
W jaki sposób kończy się kontrola podatkowa
- Przebieg kontroli podatkowej dokumentuje się w protokole kontroli.
- Kontrola zostaje zakończona w dniu doręczenia kontrolowanemu protokołu kontroli.
- Po otrzymaniu protokołu kontroli wskazującego nieprawidłowości w rozliczeniach z budżetem państwa, jeżeli podatnik zgadza się z jego treścią, ma możliwość skorygowania dokonanych rozliczeń podatkowych poprzez złożenie korekty deklaracji lub zeznania podatkowego. Należy pamiętać, że korekta rozliczenia i zapłata zaległości podatkowej może uchronić przed ewentualnymi sankcjami karnymi skarbowymi za złożenie nieprawdziwej lub nierzetelnej deklaracji.
Jakie mam prawa, gdy otrzymam protokół kontroli, z którym się nie zgadzam
Jeżeli kontrolowany nie zgadza się z ustaleniami protokołu kontroli, ma prawo w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia przedstawić zastrzeżenia, wskazując równocześnie stosowne wnioski dowodowe. Nie jest możliwe złożenie przez kontrolowanego żądania zmiany albo usunięcie określonych zapisów z treści protokołu jako nieprawidłowych. Kwestionowanie treści zawartych w protokole może być bowiem dokonane wyłącznie poprzez złożenie zastrzeżeń.
W przypadku niezłożenia wyjaśnień lub zastrzeżeń w powyższym terminie, przyjmuje się, że kontrolowany nie kwestionuje ustaleń kontroli.
Kontrolujący są obowiązani rozpatrzyć zastrzeżenia podatnika złożone do protokołu kontroli i w terminie 14 dni od dnia ich otrzymania i zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia, wskazując w szczególności, które zastrzeżenia nie zostały uwzględnione, wraz z uzasadnieniem faktycznym i prawnym.
A co, gdy nie zgadzam się z ustaleniami protokołu kontroli, a kontrolujący nie zgadzają się z moimi zastrzeżeniami?
W sytuacji, gdy podatnik mimo otrzymanego protokołu kontroli i odpowiedzi kontrolujących na złożone zastrzeżenia do protokołu kontroli, w którym zostały określone nieprawidłowości w rozliczeniach z budżetem państwa, nie dokona korekty deklaracji albo zeznań podatkowych, organ podatkowy ma prawo wszcząć postępowanie podatkowe, w wyniku którego zostanie wydana decyzja.
Do czasu jednak wszczęcia postępowania podatkowego przez organ podatkowy, podatnik może złożyć korektę deklaracji lub zeznania w zakresie objętym kontrolą.
W przypadku braku złożenia przez podatnika korekty deklaracji w całości uwzględniającej ujawnione w toku kontroli nieprawidłowości, organ podatkowy może wszcząć w tym zakresie postępowanie podatkowe w terminie nie późniejszym niż 6 miesięcy od daty zakończenia kontroli podatkowej.
Postępowanie podatkowe może być wszczęte także po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli:
- podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione nieprawidłowości ujawnione w toku kontroli podatkowej;
- organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów, uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.
PODSUMOWANIE
Powyżej w dużym skrócie opisałam przebieg kontroli podatkowej prowadzonej przez naczelnika urzędu skarbowego. Warto znać te zasady, aby wiedzieć, jakie mamy prawa i obowiązki w czasie kontroli skarbowej. Wiedza w tym zakresie jest podstawą do ochrony interesów firmy, a także narzędziem do skutecznej komunikacji z organem kontrolującym.
Partner cyklu – 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o
Beata Hudziak, partner zarządzający, doradca podatkowy 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o
Pierwszy materiał ekspercki o kontroli podatkowej znajdziesz tu:
Akademia Podatków 8Tax: Zawiadomienie o kontroli podatkowej a prawa podatnika
Facebook
RSS