Studenci chcą pracować w branży zgodnej z ich wykształceniem. Często szukają doświadczenia w czasie studiów, ale nie stać ich na staż za darmo. Dlatego rezygnują z praktyki i wybierają pracę poniżej kwalifikacji. Tracą studenci i pracodawcy.
To najważniejsze wnioski z najnowszego raportu Student w Pracy 2018, przygotowanego na zlecenie Programu Kariera Polskiej Rady Biznesu. W tym roku badacze przyglądali się nie tylko zarobkom i skłonnościom studentów do pracy, ale przede wszystkim możliwościom i barierom na drodze do rozpoczęcia kariery w pożądanej albo zgodnej z wykształceniem studenta branży. W tym celu zapytali pracujących studentów o ich doświadczenia i oczekiwania.
Jak wskazują wyniki badania, na studenckiej drodze do kariery w wybranym zawodzie stoi często brak możliwości zdobycia niezbędnego doświadczenia. Praca w zawodzie jest wskazywana jako znacznie trudniejsza do osiągnięcia i często oferowana w formie bezpłatnej praktyki. I dlatego wielu studentów rezygnuje z bezpłatnych staży w wybranej branży na rzecz płatnej pracy poza nią. To nie tyle kwestia komfortu życia, co niemożności utrzymania się bez wynagrodzenia. Niewiele osób dysponuje środkami lub wsparciem, które umożliwiałyby odbywanie darmowego stażu.
Nie stać mnie na staż…
Od lat daje się słyszeć głosy ze strony pracodawców, że problem studentów wchodzących na rynek pracy to brak doświadczenia w zawodzie. O ile w prostych branżach, jak handel czy gastronomia jest to kwestia marginalna, to w przypadku firm poszukujących przyszłych specjalistów, jest to znaczący kłopot.
Tymczasem, jak pokazuje raport Student w Pracy 2018, blisko 64 proc. studentów zależy na zdobyciu doświadczenia w branży jeszcze podczas studiów. Tylko niespełna 13 proc. badanych jednoznacznie zadeklarowało, że nie interesuje ich zdobycie doświadczenia zawodowego. W przypadku pytania, czy w ich branży jest dużo ofert płatnej pracy albo staży (chodzi o oferty skierowane do studentów) tylko co trzeci (31 proc.) udzielił twierdzącej odpowiedzi.
Barierę wejścia do zawodu stanowi nie tylko niewystarczająca liczba ofert staży czy pracy, ale także ich bezpłatny charakter. Wśród studentów zapytanych, czy obecna sytuacja pozwoliłaby im na odbycie bezpłatnej praktyki bądź stażu, „tak” odpowiedziało nieco ponad 34 proc. badanych.
Studenci chętnie łapią się pracy
Jak pokazują tegoroczne statystyki, studentom nie można odmówić aktywności zawodowej czy chęci zdobycia doświadczenia. Większość zapytanych w badaniu Programu Kariera Polskiej Rady Biznesu ma na swoim koncie więcej niż jedną pracę (badanie uwzględniło tylko studentów pracujących). Takiej odpowiedzi udzieliło 68 proc. badanych.
Ponad 86 proc. badanych pracuje albo pracowało chociaż raz w zawodzie niezwiązanym z ich branżą. Ale już styczność z pracą w swojej branży miało tylko nieco ponad 56 proc. badanych. Blisko 46 proc. nigdy nie pracowało w ten sposób.
– Tegoroczne badanie potwierdziło, to co zaobserwowaliśmy już w roku ubiegłym – studenci mają motywację i pracują. Najczęściej nie przeszkadza im w tym dzienny charakter studiów. O ile proste prace poza branżą są w pełni zrozumiałe na pierwszych latach studiów, to na ostatnich latach studiów powinni mieć możliwość sprawdzenia się branżach czy firmach zgodnymi z ich wykształceniem, czy planowanym kierunkiem kariery. Brak takich możliwości, na przykład w postaci płatnych staży, działa na niekorzyść studentów, ale i pracodawców – komentuje dr Małgorzata Durska wykładowczyni akademicka i dyrektor generalna Polskiej Rady Biznesu.
Staż za darmo łatwy, ale byle jaki
Jak pokazują dane, studenci, którzy mają za sobą doświadczenie ze stażem w większości przyznają, że nie mieli problemów ze znalezieniem jakiejkolwiek praktyki. Również proces rekrutacji określali jako łatwy. Tylko 16 proc. badanych było przeciwnego zdania. Ankieterzy zanotowali odwrotnie proporcjonalne odsetki w przypadku pytania o wynagrodzenie za staż, tylko 25 proc. potwierdziło, że otrzymywało pieniądze w czasie praktyk.
Fakt, że znaczny odsetek pytanych wskazywał też na małą liczbę ofert płatnych staży w branży pozwala przypuszczać, że dla wielu studentów bezpłatne, niskiej jakości staże stanowią barierę w zrobieniu pierwszego kroku do kariery zawodowej. Nie są postrzegane jako rozwijające doświadczenie, dzięki któremu praca w zawodzie znajdzie się w ich zasięgu.
Realistyczne oczekiwania finansowe
W badaniu zapytano studentów również o zarobki otrzymywane i oczekiwane. Najwięcej, bo 57 proc. badanych zarabia w przedziale 2000-3000 złotych miesięcznie. 19 proc. mówi o 1000 złotych i mniej. Co ciekawe, aż 14 proc. studentów deklaruje, że zarabia powyżej 5000 złotych.
Pytanie o oczekiwane zarobki pokazuje wyraźnie, że studenci dość twardo stąpają po ziemi. Około 25 proc. respondentów chciałoby zarabiać w przedziale 2000-3000 złotych. Dla 24 proc. satysfakcjonująca pensja to 3000-4000 złotych. Więcej niż 5000 złotych chciałoby zarabiać 22 proc. studentów. Wśród badanych, 31 proc. pracowało na pełnym etacie, a najwięcej, bo 39 proc. dorywczo.