Noszenie, podnoszenie – zakupów, przedmiotów, dzieci itp. może skończyć się urazem. Na nasze tkanki podczas tych czynności wywierana jest bowiem duża siła nacisku. Nieumiejętnie dźwiganie ciężarów to ryzyko zarówno kontuzji, jak i schorzeń mięśniowo-szkieletowych, a to boli. Kilka zasad znacznie redukuje ryzyko problemów.
W pracy zarobkowej obowiązują przepisy BHP, które jasno określają normy dotyczące dźwigania ciężarów w pracy. Nie zawsze są one jednak przestrzegane. To dlatego Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy podjął się koordynacji kampanii społecznej „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy. Dźwigaj z głową”.
Przepisy stanowią, że maksymalna masa ciężaru podnoszonego i dźwiganego w pracy wynosi:
- dla kobiet – do 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej;
- dla mężczyzn – do 30 kg przy pracy stałej oraz 50 kg przy pracy dorywczej.
Odrębne przepisy regulują fizyczny wysiłek kobiet w ciąży, karmiących oraz pracowników młodocianych.
Specjaliści ostrzegają, że długotrwałe przeciążenia związane z tego rodzaju pracą prowadzą do chorób, skumulowanych mikrourazów lub też zespołów urazów, które powstają na skutek chronicznego przeciążenia.
Przy czym na początku, nawet przez kilka lat, objawy są skromne lub ich nie ma i często są bagatelizowane. Ale im więcej mikrouszkodzeń, tym bliżej do ograniczeń w ruchomości i bólu.
– Pacjenci narażeni na notoryczne przeciążenia często narzekają na ból pleców i szyi. Diagnostyka potwierdza również schorzenia stawów spowodowane mikrourazami mechanicznymi. Powtarzające się energiczne ruchy, długotrwały wysiłek fizyczny połączone z wymuszoną, niewygodną postawą prowadzą do upośledzenia układu mięśniowo-szkieletowego, w tym do wyjątkowo dotkliwej choroby zwanej dyskopatią. Może ona dotyczyć każdego odcinka kręgosłupa i dawać objawy bólu promieniującego do kończyn, miednicy, barków, klatki piersiowej czy głowy. Często pojawiają się problemy kardiologiczne, a także zaburzenia innych narządów wewnętrznych – wymienia Bożena Janicka, prezes Porozumienia Pracodawców Ochrony Zdrowia.
Skutki przeciążenia dźwiganiem
Lista problemów zdrowotnych w wyniku przeciążenia dźwiganiem jest długa. Łączą je m.in. uporczywe dolegliwości bólowe:
- Przewlekłe zapalenie okołostawowe barku – pacjent odczuwa ból lub dyskomfort szczególnie podczas wykonywania odwodzenia w bok ręki oraz ma trudność w wykonaniu ruchu w pełnym zakresie.
- Zapalenie nadkłykcia kości ramiennej – stan zapalny może występować w wyniku przeciążenia przyczepów mięśni prostowników lub zginaczy nadgarstka – tam też występuje ból.
- Zmęczeniowe złamanie kości – dotyczy głównie kończyn dolnych i występuję w trzonach II i III kości śródstopia oraz kości piętowej i piszczelowej. Do złamania dochodzi w wyniku powtarzających się nadmiernych obciążeń układu ruchu. Towarzyszy mu ból i obrzęk połączony z ograniczeniem ruchomości stopy w miejscu złamania.
- Zespoły bólowe kręgosłupa – jako konstrukcja podpierająca ciało kręgosłup, przez cały czas dźwiga cały ciężar i utrzymuje we właściwej pozycji. Gdy dźwigamy ciężkie przedmioty obciążamy go jeszcze bardziej. Jeśli do tego robimy to nieumiejętnie – może dojść do uszkodzenia. Najczęściej ma to miejsce w odcinku lędźwiowo-krzyżowym, gdzie zbyt duże obciążenie, prowadzi do uszkodzenia więzadeł i mięśni. Ból pojawia się nie tylko w uszkodzonej okolicy, ale może promieniować do kończyn.
Pamiętaj!
Nigdy nie unoś ciężaru na wyprostowanych nogach ani w pozycji schylonej, kiedy kręgosłup jest zgięty. To przeciąża odcinek lędźwiowy oraz krążki międzykręgowe i może doprowadzić nawet do wypadnięcia dysku.
Jak dźwigać i nosić bezpiecznie
- zanim coś podniesiesz, stań w lekkim rozkroku na szerokość bioder
- ugnij kolana przy zachowaniu wyprostowanych pleców
- podnoś ciężar stopniowo, obiema rękami
- ciężar nieś przed sobą z lekko pochylonym tułowiem w biodrach do przodu
- gdy masz do czynienia z dużą masą, wspomóż się pasem, którym obwiąż talię, pokrywając okolicę lędźwiową
- trzymaj ciężki przedmiot blisko ciała – zminimalizuje to moment siły zginający tułów ku przodowi, zmniejszając jednocześnie ryzyko wystąpienia urazów kręgosłupa, dolegliwości szyi i ramion.
- pamiętaj, że bezpieczniej jest pchać ciężkie przedmioty niż je ciągnąć
- umieszczając przedmiot wysoko, przysuń się do półki, trzymaj łokcie blisko ciała i nie prostuj całkowicie rąk, kiedy już stawiasz przedmiot na półce. Ważne jest symetryczne i równomierne obciążenie kręgosłupa.
- łącz ciężką pracę z zadaniami lżejszymi fizycznie dzięki temu mniej się zmęczysz i zminimalizujesz ryzyko urazów kręgosłupa
- nie noś ciężkich toreb na jednym ramieniu, zakupy rozkładaj równomiernie, do dwóch siatek o podobnej wadze i noś w obu rękach. Warto rozpatrzyć korzystanie z torby na kółkach.
- NIGDY NIE PODNOŚ CZEGOŚ, CO WYDAJE CI SIĘ ZBYT CIĘŻKIE I ZAPRZESTAJ PODNOSZENIA, GDY ODCZUWASZ BÓL.
- ćwicz mięśnie brzucha i pleców – mocne mięśnie brzucha oraz pleców zapewniają dobrą stabilizację kręgosłupowi.
Monika Wysocka, zdrowie.pap.pl