Odpowiedzialne są za to hormony, których nieustanne wahania mogą doprowadzić do m.in. stanów zapalnych dziąseł i chorób przyzębia, a nawet uszkodzenia kości szczęki i żuchwy oraz utraty zębów.
Jest kilka newralgicznych momentów w życiu kobiety, które rzutują także na stan zdrowia jamy ustnej.
Dojrzewanie
Szalejące w tym czasie kobiece hormony płciowe mogą narazić tkanki miękkie w jamie ustnej na rozwój stanów zapalnych. Podwyższony poziom progesteronu powoduje zwiększony przepływ krwi do dziąseł, co sprawia, że są bolesne, napuchnięte i mogą być bardziej wrażliwe na resztki jedzenia.
Z badań wynika, że w wieku 14-16 lat ryzyko zapalenia dziąseł u dziewcząt wzrasta aż o kilkadziesiąt procent! Samo w sobie zapalenie dziąseł to nic strasznego, jednak w połączeniu z niedostateczną higieną jamy ustnej może doprowadzić do choroby przyzębia.
Co robić?
- zwróć uwagę na dietę – zadbaj o zbilansowaną pod względem kalorycznym i składników
- jedz mniej słodyczy
- dbaj o higienę jamy ustnej
- stosuj nitkę dentystyczną
- zwróć uwagę na zgryz (prawidłowy zwiększa szansę na zdrowe dziąsła)
Menstruacja
Wysoki poziom hormonów żeńskich w trakcie miesiączki (zwłaszcza progesteronu) powoduje, że dziąsła są bardziej ukrwione, a to oznacza większe ryzyko stanu zapalnego.
– Wahania hormonów podczas cyklu miesiączkowego sprawiają, że wiele kobiet boryka się w tym czasie z nawracającymi infekcjami dziąseł. Przed rozpoczęciem miesiączki dziąsła mogą puchnąć, być zaczerwienione, krwawić, u niektórych kobiet może również rosnąć tendencja do nadżerek w jamie ustnej czy bolesnych aft. Objawy te zwykle ustępują po rozpoczęciu miesiączki – mówi lek. stom. Monika Stachowicz z Centrum Leczenia i Profilaktyki Paradontozy Periodent w Warszawie.
Co robić?
- w trakcie miesiączki unikaj czynników drażniących dziąsła m.in. papierosów, alkoholu, ostrych przypraw
- szczotkuj zęby szczoteczką o miękkim włosiu
- jeśli możesz, nie planuj zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy ustnej (np. usuwania ósemek, wszczepiania implantów stomatologicznych), ponieważ podczas menstruacji zmniejsza się krzepliwość krwi i wzrasta ryzyko krwotoków po zabiegach i operacjach.
Antykoncepcja hormonalna
Doustne środki antykoncepcyjne również podwyższają ryzyko chorób przyzębia. Progesteron obecny w tabletkach może przyczynić się do zapalenia dziąseł, z kolei wyższy poziom estrogenów zwiększa ryzyko tzw. suchego zębodołu, bolesnego powikłania po usunięciu zęba.
Co robić?
- poinformuj swojego stomatologa, że stosujesz doustną antykoncepcję, poradzi ci, jak przeciwdziałać jej skutkom ubocznym.
Ciąża
Około 40 proc. kobiet w ciąży doświadcza tzw. ciążowego zapalenia dziąseł. Zmiany hormonalne między 2. a 8. miesiącem ciąży zwiększają ukrwienie tkanek dziąseł, które stają się rozpulchnione, tkliwe, podatne na urazy, potrafią krwawić nawet podczas szczotkowania zębów.
– W trakcie ciąży musimy wyjątkowo dbać o higienę jamy ustnej i zapobiegać tworzeniu się płytki nazębnej, która dodatkowo podrażnia wrażliwe dziąsła. Aby ustrzec się przykrych dolegliwości, warto jeszcze przed rozpoczęciem starań o dziecko kompleksowo zadbać o zdrowie jamy ustnej, m.in. wyleczyć wszystkie zęby oraz w razie potrzeby – usunąć kamień nazębny – mówi stomatolog.
Co robić?
- wyjątkowo dbaj o higienę jamy ustnej,
- usuwaj kamień, oczyszczaj kieszonki przydziąsłowe – to zabiegi bezpieczne w czasie ciąży
- jeśli dojdzie u ciebie do ciążowego zapalenia dziąseł, nie lekceważ go. To bowiem stan niebezpieczny także dla embrionu i płodu. U kobiet z umiarkowaną lub ciężką chorobą dziąseł wrasta ryzyko przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej noworodka.
Aż 18 ze 100 przedwczesnych porodów może być następstwem choroby przyzębia!
Menopauza
Niedobór estrogenów, który pojawia się wraz z menopauzą, wpływa na kondycję zębów i dziąseł. Po 50. r. ż. wzrasta ryzyko osteoporozy. Dotyczy to również kości, które utrzymują zęby w szczęce i żuchwie – najczęściej w obrębie jedynek, dwójek i trójek.
– Wskutek demineralizacji i osłabienia jej struktury kość przestaje być mocnym fundamentem dla zębów, które zaczynają się obluzowywać, a nawet wypadać. Zwiększa się również ryzyko recesji dziąseł, skutkującej m.in. nadwrażliwością zębów i problemem estetycznym – wyjaśnia dentystka.
Dodatkowo stosowanie u pacjentów z osteoporozą leków z grupy bisfosfonianów, choć rzadko, to może jednak skutkować powikłaniem – martwicą kości szczęk (BRONJ – Bisphosphonate Related Osteonecrosis of the Jaw), która również może doprowadzić do utraty zębów.
Menopauza to również zagrożenie dla dziąseł i śluzówek. Niedobór estrogenów i starszy wiek może powodować kserostomię, czyli suchość jamy ustnej (dotyczy 1 na 5 kobiet w wieku menopauzalnym), co z klei zwiększa ryzyko próchnicy, halitozy czy paradontozy.
W okresie okołomenopauzalnym rozwinąć się może również zespół pieczenia jamy ustnej (BMS – burning mouth syndrome), czyli przewlekłej choroby błony śluzowej jamy ustnej. Występuje ona aż 7 razy częściej u kobiet w okresie zmian hormonalnych podczas okresu przekwitania.
Jej objawy to m.in. przewlekłe dolegliwości bólowe o zmiennym nasileniu, uczucie palenia i mrowienia w ustach, suchość błony śluzowej, zaburzenia smaku np. metaliczny lub gorzki posmak w ustach. Ból manifestuje się w całej jamie ustnej, w okolicy języka, podniebienia twardego, wyrostków zębodołowych lub policzków, powodując dyskomfort czy trudności z jedzeniem.
– W okresie przekwitania najlepiej co pół roku zgłaszać się na kontrolę u dentysty. W profilaktyce osteoporozy ważna jest także odpowiednia dieta zawierająca wapń, witaminę D i K. Jeśli zmiany były na tyle zaawansowane, że doszło do utraty zębów, to z powodzeniem możemy je odbudować decydując się na leczenie protetyczne, założenie protezy, mostów protetycznych lub implantów stomatologicznych, które znacznie podniosą jakość życia – mówi stomatolog.
Co robić?
- wyjątkowo rzetelnie dbaj o higienę jamy ustnej
- lecz choroby towarzyszące (np. cukrzycę)
- unikaj nadmiernego ucisku protezy zębowej
- bądź pod stałą kontrolą dentysty.