Polscy przedsiębiorcy liczą na to, że organy podatkowe wprowadzą w niedługim czasie nowe formy nierestrykcyjnych form działania administracji skarbowej, które nie tylko pozwolą firmom na zminimalizowanie ryzyka podatkowego, ale przyniosą korzyści także samemu fiskusowi. Takie formy jak cooperative compliance czy procedura konsultacyjna sprawdziły się już w innych krajach.
Obecnie polscy przedsiębiorcy nie mają możliwości złożenia wniosku do organów podatkowych o wszczęcie kontroli na życzenie. Obowiązujące bowiem przepisy podatkowe tj. Ordynacji podatkowej oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej przewidują jedynie kontrolę, którą organy podatkowe mogą wszcząć z urzędu. Są to kontrole podatkowe prowadzone przez urzędy skarbowe w trybie przepisów Ordynacji podatkowej oraz kontrole celno-skarbowe prowadzone przez urzędy celno-skarbowe w trybie przepisów ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.
Jednak wielu podatników, w tym tych największych, oczekuje, że, wzorem innych krajów, polski fiskus wprowadzi w niedługim czasie propozycje nierestrykcyjnych form działania administracji skarbowej takich jak mediacja, procedura konsultacyjna czy umowy o współdziałaniu między organem podatkowym a podatnikiem.
Nowe formy relacji podatnik – urząd skarbowy
W 2017 roku Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego przedstawiła projekt Nowej Ordynacji Podatkowej, gdzie zaproponowano między innymi wprowadzenie procedury konsultacji podatkowych pomiędzy organem i podatnikiem tzw. konsultacji skutków podatkowych transakcji oraz programu tzw. Cooperative compliance, czyli umowy o współdziałaniu.
Procedura konsultacji podatkowych
Zgodnie z projektem, w trybie konsultacji przedsiębiorca będzie mógł wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o konsultację w zakresie konsekwencji podatkowych opisanych w tym wniosku transakcji lub procesów gospodarczych.
Dotyczyć to ma najbardziej skomplikowanych zdarzeń między innymi, gdy przenoszone są składniki majątku lub przekazywane są one do używania, udzielania pożyczek lub kredytów, jak również procesów restrukturyzacyjnych w firmie.
W ramach tej procedury, w odróżnieniu od interpretacji podatkowych, organ podatkowy będzie obowiązany do przeprowadzenia wszelkich czynności w celu ustalenia stanu faktycznego, będzie zbierać dowody, a także będą się odbywać uzgodnienia między organami podatkowymi a podatnikami. Ze spotkania uzgodnieniowego sporządzony zostanie protokół.
W konsekwencji, tak jak w przypadku kontroli podatkowej czy kontroli celno-skarbowej, organ podatkowy będzie musiał dokonać oceny ustalonego stanu faktycznego tj. wnioskowanej transakcji i wyda w tym zakresie decyzję. Gdy decyzja organu podatkowego będzie dla przedsiębiorcy niekorzystna, podatnik będzie mógł się od tej decyzji odwołać.
Cooperative compliance, czyli umowa o współdziałaniu
Z kolei umowa o współdziałaniu ma być umową dobrowolną. Podpisanie takiej umowy rodzić będzie po stronie podatnika różne obowiązki, np. przedsiębiorca będzie musiał informować właściwy organ podatkowy o istotnych zmianach w swojej działalności.
Program Cooperative compliance, czyli umowa o współdziałanie został wypracowany przez zagraniczne administracje podatkowe i jest nową formą współpracy z podatnikami, opartą na wzajemnym zaufaniu i zrozumieniu oraz transparentności sięgającej również poza ustawowe obowiązki.
Celem współpracy jest zwiększenie dobrowolności wypełniania zobowiązań i przestrzegania prawa, norm i regulacji podatkowych, czyli tzw. zgodności podatkowej (z ang. tax compliance).
Cooperative compliance jest formą tzw. kontroli monitorującej, ponieważ koncentruje się na ciągłym identyfikowaniu, lub prognozowaniu oraz rozwiązywaniu problemów podatkowych w czasie rzeczywistym lub zanim jeszcze się pojawią. Dzięki temu prawidłowa kwota zobowiązania podatkowego zostaje ustalona oraz wpłacona w terminie i nie ma potrzeby wdrażania kosztownych dla podatników i administracji podatkowej działań weryfikacyjnych, jak również restrykcyjnych – związanych z wykryciem ex-post nieprawidłowości dokonanych przez podatnika w przeszłości.
Horyzontalny monitoring — dobre wzorce z zagranicy
Najszerzej stosowanym jest model współpracy z podatnikami opracowany przez Holenderską Administrację Podatkowo-Celną tj. Horyzontalny Monitoring.
Program ten opiera się na indywidualnym porozumieniu zawartym pomiędzy podatnikiem a administracją, skupiającym się na wspólnym działaniu. Holenderski model programu współpracy z podatnikiem jest najbardziej rozpowszechnioną formą współpracy z klientem, która została wdrożona w wielu krajach jak np. w Słowenii, Chorwacji, Macedonii, Włoszech, Korei Południowej, Rosji czy Austrii.
Jest programem obecnie bardzo wspieranym przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), Komisję Europejską oraz Wewnątrzeuropejską Organizację Administracji Podatkowych (IntraEuropean Organisation of Tax Administrations – IOTA).
W ramach programu współdziałania nie są ograniczane prawa i obowiązki podatników uczestniczących w tym programie. Bazuje on na budowaniu dobrych relacji pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym oraz na kontroli ryzyka w oparciu o funkcjonujące u przedsiębiorcy objętego programem, ramy wewnętrznego nadzoru podatkowego (Tax control framework). Podstawą współpracy jest podpisanie umowy o prawidłowym wypełnianiu obowiązków podatkowych, regulującej prawa i obowiązki stron.
W ramach programu organ podatkowy prowadzi zindywidualizowaną obsługę dopasowaną do danego podatnika, w konsekwencji działanie organu podatkowego staje się działaniem proaktywnym, dostarczając przedsiębiorcy podatkowej pewności przed złożeniem deklaracji podatkowej.
Uczestnictwo w programie ma wymierne korzyści dla podatnika. Poza pomocą ze strony organów podatkowych w rozwiązywaniu problemów w zakresie kwestii podatkowych, istotnie ogranicza wysokość kosztów przestrzegania przepisów, daje możliwość uczestniczenia w projektowaniu i wdrażaniu nowych rozwiązań, zmniejsza prawdopodobieństwo ponoszenia negatywnych konsekwencji karnych skarbowych, a przede wszystkim wzmacnia wizerunek przedsiębiorstwa poprzez postrzeganie go jako partnera, na którym można polegać, wnoszącego wkład do społecznej odpowiedzialności biznesu.
PODSUMOWANIE
Wprowadzeniem kontroli na życzenie do polskiego ustawodawstwa zainteresowani są przedstawiciele wielu przedsiębiorstw. Dzięki takiej kontroli firmy uzyskałyby pewność, że ich rozliczenia podatkowe nie są objęte ryzykiem podatkowym. Zmniejszyłyby się również koszty ponoszone w związku z obsługą przeprowadzanych transakcji. Zmniejszone byłoby także ryzyko zarządu firmy, ponieważ miałby on pewność, że nie poniesie odpowiedzialności za ewentualne błędne rozliczenia podatkowe.
Kontrole na życzenie dałyby również korzyść polskiemu fiskusowi, ponieważ zwiększyłaby się pewność dotycząca prawidłowości przestrzegania prawa podatkowego, zmniejszyłyby się koszty operacyjne administracji oraz nastąpiłoby lepsze wykorzystanie zasobów poprzez np. obniżenie kosztów poboru podatków z uwagi na przesunięcie funkcji kontrolnej na podmioty niespełniające wysokich standardów w zakresie wypełniania obowiązków podatkowych.
W 2018 roku Ministerstwo Finansów przekazało projekt Nowej Ordynacji Podatkowej do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych. Resort chce, aby Nowa Ordynacja Podatkowa weszła w życie 1 stycznia 2020 roku.
Autor: Izabela Wieczorkowska, Doradca, 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.
Partner cyklu: 8Tax Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.
Zainteresował Cię ten artykuł? Poznaj inne zagadnienia podatkowe Akademii Podatków 8Tax: